Ξάνθη γιορτες παλιάς πόλης και καρναβάλι
Η πόλη της Ξάνθης
περιβάλλεται από κατάφυτους λόφους και τη διαρρέει ο ποταμός Κόσυνθος που εκβάλλει στη λίμνη Βιστωνίδα, προστατευμένος υδροβιότοπος.
Για το όνομα της πόλης υπάρχουν δύο απόψεις. Η πρώτη είναι πως, Ξάνθη ονομαζόταν μία από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύας και η δεύτερη πως προέρχεται από μια αμαζόνα που είχε το όνομα Ξάνθη και βασίλευε τότε στην περιοχή. Η πόλη Ξάνθεια, που ταυτίζεται πιθανώς με τη σημερινή Ξάνθη, μνημονεύεται τον 1ο π. Χ. αιώνα από τον Στράβωνα. «Μετά δε την ανά μέσον λίμνην (Βιστωνίδα) Ξάνθεια, Μαρώνεια και Ίσμαρος…». Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 οι Ξανθιώτες συμμετείχαν με κυριότερο οπλαρχηγό τον καπετάν Γεώργιο Δημητρίου.
Η «κυρά της Θράκης»
έγινε γνωστή παγκοσμίως τον 18ο με 19ο αιώνα, για τον καπνό της. Όπου γνωρίζει οικονομική και πολιτιστική άνθηση και αναπτύσσεται σταδιακά. Εξαιτίας του πλούτου που είχε εκείνη την εποχή, την αποκαλούσαν και μικρό Παρίσι. Με το πέρασμα των χρόνων η ιστορία δεν ξεχάστηκε, οι παραδόσεις δεν χάθηκαν. Το Ρολόι που δεσπόζει στην Κεντρική Πλατεία της πόλης ενώνει. Την Παλιά Πόλη με τη σύγχρονη που αναπτύχθηκε στον 20ο αιώνα. Η πόλη με τα χίλια χρώματα όπως αλλιώς την ονομάζουν επειδή κατοικούνταν από Χριστιανούς, Μουσουλμάνους, Αρμένιους, Εβραίους και Πομάκους. αποπνέει μια κουλτούρα και αρχοντιά. Με ένα διάχυτο αέρα ανατολής να σε συνεπαίρνει στη μαγεία της και να σε ξεμυαλίζει η αγκαλιά της Παλιάς Πόλης.
Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης
είναι ένας οικισμός διατηρητέος και καλά συντηρημένος. Άρχισε να ξαναχτίζεται το 1830 μετά από δύο σεισμούς το 1829. Ήκμασε στα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου. Περίοδος κατά την οποία γνώρισε ακμή το καπνεμπόριο με το οποίο ασχολούνταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της. Χτισμένη σε ύψωμα, κρατώντας την παραδοσιακή μορφή της. Σαγηνεύει τους επισκέπτες αλλά και τους κατοίκους της, κάθε φορά που περπατάνε στα σοκάκια της. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας. Που έχει μείνει ανεπηρέαστος από τη φθορά του χρόνου και διατηρεί την αρχοντιά και τη μεγαλοπρέπειά του.
Η Παλιά Πόλη της Ξάνθης παρουσιάζει μεγάλη ιστορική αξία. Χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός οικισμός το 1978 και είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αρχιτεκτονικά σύνολα σε όλη τη Μακεδονία και Θράκη. Η εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική. Η μπελ επόκ, οι επιδράσεις από την Ιταλική Αναγέννηση. Τον γερμανικό ρομαντισμό και τον ελληνικό νεοκλασικισμό διαχέονται από την μια άκρη στην άλλη. Ο επισκέπτης στην Παλιά Πόλη περπατώντας στα πλακόστρωτα δρομάκια της θα θαυμάσει. Την υπέροχη αρχιτεκτονική, τα αριστοτεχνικά οικήματα της θρησκείας, της παιδείας και της τέχνης. Πλατείες μικρές που θυμίζουν αλλοτινές εποχές, κτίσματα που αφηγούνται την ιστορία της πόλης. Όλα αποπνέουν την αίσθηση του πλούτου και της όμορφης ζωής που πέρασαν όσοι έζησαν εδώ τους περασμένους αιώνες. Το οδοιπορικό στην Παλιά Πόλη απαιτεί αρκετό χρόνο για να απολαύσει κανείς το μεγαλείο και τη λιτή ομορφιά του χώρου. Συχνά μπροστά σου, συναντάς ιδιαίτερες δροσερές γωνιές για να πιείς τον παραδοσιακό ελληνικό καφεδάκι και όχι μόνο…
Το λαογραφικό μουσείο
είναι το καύχημα της Παλιάς Πόλης, ιδρύθηκε το 1975. Στεγάζεται στο Αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, στην οδό Αντίκα. Το κτίριο, είναι έκθεμα και το ίδιο για την αρχιτεκτονική και τις τοιχογραφίες του. Αποτελεί ιστορική μαρτυρία για την κοινωνική και οικονομική ζωή μιας πόλης που άκμασε στις αρχές του 20ουαιώνα. Η λατέρνα, τα οικιακά σκεύη. Τα ποικιλόμορφα κοσμήματα, τα γεωργικά εργαλεία. Οι θρακιώτικες στολές, ο καπνός που σχηματοποιείται σε εικαστικές δημιουργίες, αφηγούνται μια εποχή ακμής και δημιουργίας. Το δωμάτιο όπου βρίσκεται η κούκλα ενός μικρού παιδιού που παίζει πιάνο. Το οποίο είναι αφιερωμένο στον Μάνο Χατζηδάκι, ο οποίος γεννήθηκε στην Ξάνθη.
Ένα διώροφο αρχοντικό στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη της Ξάνθης στη συμβολή των οδών Ορφέως και Πινδάρου. Η οικοδόμηση του οποίου τοποθετείται στα μέσα του περασμένου αιώνα. Αποτελεί ένα από τα εξαιρετικότερα δείγματα Δυτικομακεδονικής – Ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής. Με κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα τα ξυλόγλυπτα ταβάνια, που είναι μοναδικά στην περιοχή. Ανήκε στην οικογένεια Καλευρά και το 1993 πέρασε στην κυριότητα του Δήμου Ξάνθης. Ονομάζεται «Χρήστος Παυλίδης» από τον Ξανθιώτη ζωγράφο που δώρισε σε αυτήν έναν αξιόλογο αριθμό πινάκων.
Το ρολόι της Ξάνθης,
ο πύργος του Ρολογιού ήταν χτισμένος. Σε επαφή με το ανύπαρκτο σήμερα κεντρικό τέμενος του οικισμού (Γιερί Παζάρ Τζαμισί), τονίζοντας την είσοδο του. Κτίσθηκε ως αφιέρωμα στην πόλη από τον εντόπιο πλούσιο αριστοκράτη Χατζή Εμίν Αγά, το 1870, με παραδοσιακή μορφή. Το 1934 ανακαινίσθηκε σε ύφος art deco. Το κτίριο αποτελεί μνημείο της ιστορικής αλλαγής των παραγωγικών σχέσεων στην συγκεκριμένη περιοχή της πόλης. Στα τέλη του 19ου αιώνα, με την εμφάνιση της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας και της νέας αντίληψης του χρόνου που επιβλήθηκε σ’ αυτήν.
Ο Πύργος και το τέμενος αποτελούσαν μέρος της μνημειακής διαμόρφωσης του ισλαμικού κέντρου (κουλλιγιέ) της πόλης. Γύρω από την πλατεία της υπαίθριας αγοράς (σημερινή Κεντρική Πλατεία), μετά την ανάδειξη της Ξάνθης σε πρωτεύουσα ομώνυμης Περιφέρειας (Καζά) το 1870. Τα υπόλοιπα κτίρια του κουλλιγιέ ήταν το ιερο σπουδαστήριο. Το χαμάμ, το κτίριο της έδρας του Καϊμακάμη (Έπαρχου), το Δημαρχείο και το πτωχοκομείο (ιμαρέτ).
Στο κέντρο περίπου της πλατείας, όπως ήταν διαμορφωμένη τότε, υπήρχε μνημειώδης κρήνη. Για το τελετουργικό πλύσιμο των πιστών (απτέστ), πριν την είσοδό τους στο παρακείμενο τέμενος για την προσευχή. Η πλατεία ήταν ο χώρος της εβδομαδιαίας αγοράς (παζάρι) και δυτικά της, μέσα στον περίβολο του τεμένους Γιερί Παζάρ, υπήρχε ισλαμικό νεκροταφείο.
Οι καπναποθήκες
της Ξάνθης είναι χτισμένες , στα ΝΑ της παλαιάς πόλης και αποτελούσαν ιδιαίτερη συνοικία. Διαχωρισμένη σαφώς από την κεντρική περιοχή εμπορίου και της περιοχή κατοικίας της αστικής τάξης. Η περιοχή βρισκόταν κοντά σε υπεραστικούς άξονες οδικής και σιδηροδρομικής κυκλοφορίας. Και κυρίως κοντά στον άξονα που συνέδεε την Ξάνθη με την Γενισέα (πρώην πρωτεύουσα του Νομού και ονομαστό καπνικό κέντρο του 19ου αιώνα). Οι πρώτες καπναποθήκες εμφανίζονται μετά το 1860. Τα κτίρια των καπναποθηκών που διασώζονται μέχρι το 1995, αθροίζονται σε 57. Από τα οποία ένας σημαντικός αριθμός λειτουργούν με νέες χρήσεις. Σήμερα οι περιοχή των Καπναποθηκών βρίσκεται πολύ κοντά στην πλατεία Ελευθερίας.
Άνθρωποι
Η Θράκη και η Ξάνθη υπήρξαν για αιώνες πέρασμα λαών και ανθρώπων με διαφορετική θρησκεία. Ήθη και έθιμα διαμορφώνοντας μια κουλτούρα πλούσια σε παραδόσεις. Σήμερα κατοικείται από χριστιανούς και μουσουλμάνους και διαθέτει μια ξεχωριστή ποικιλία εικόνων, αρωμάτων και γεύσεων. Η «πόλη με τα χίλια χρώματα». Όπως την έχουν ονομάσει όσοι έχουν περιδιαβεί τα σοκάκια, τους δρόμους και τις αγορές της, διαθέτει μια ξεχωριστή ποικιλία επιλογών. Αποτελεί, επίσης, πρόκληση για τον επισκέπτη που θέλει να δοκιμάσει γεύσεις, φαγητά και γλυκά, φτιαγμένα από αγνά υλικά, με φαντασία και μεράκι.
Η Ξάνθη πέρα από τις πολλές φυσικές ομορφιές της και τη ζεστή φιλοξενία των κατοίκων της φημίζεται και για τις υπέροχες γεύσεις της. Οι λαχταριστοί μεζέδες, το φρέσκο ψωμί και τα αρτοποιήματα. Σιροπιαστά γλυκά, το σουτζούκ λουκούμ και οι καριόκες, το μεθυστικό κρασί και το ούζο αποτελούν συστατικά στοιχεία της ξανθιώτικης γαστρονομίας. Μια κουζίνα η οποία χαρακτηρίζεται από έναν μοναδικό συνδυασμό αρωμάτων, γεύσεων και παραδόσεων. Από την Ανατολή και την Δύση πλούσια σε αντιθέσεις, υλικά και χρώματα.
Η Ξάνθη, επίσης, προσφέρει πολλαπλές επιλογές για διασκέδαση που καλύπτουν όλα τα γούστα. Καφές ή ποτό στα μαγαζιά που βρίσκονται στο εμπορικό κέντρο της πόλης. Στην Βασιλίσσης Σοφίας (τη γνωστή για τους Ξανθιώτες «παραλία»), στην Πλατεία Αντίκα, στα σοκάκια της Παλιάς Πόλης.
Η βόλτα στους εμπορικούς δρόμους της Ξάνθης είναι μια εμπειρία που δεν πρέπει να χάσει ο επισκέπτης. Η περιήγηση ξεκινάει από την 28ης Οκτωβρίου φτάνει στον πεζόδρομο της οδού Δαγκλή. Και συνεχίζει, μετά από μια στάση στην Κεντρική Πλατεία, στις βιτρίνες της Μιχαήλ Καραολή, της Παναγή Τσαλδάρη, της Ανδρέου Δημητρίου. Το σεργιάνι συνεχίζεται με ένα πέρασμα από τα καταστήματα της Βασιλέως Κωνσταντίνου και καταλήγει στα σοκάκια της Παλιάς Πόλης.
Το Παζάρι
Κάθε Σάββατο στήνεται το φημισμένο παζάρι της Ξάνθης. Εδώ χτυπά η καρδιά του λαού σε ρυθμούς ανατολίτικους. Το αλισβερίσι και οι κουβέντες των μικροπωλητών με τις νοικοκυρές και η ευρηματικότητα του ντελάλη της φτήνιας φανερώνουν την ζώσα επικοινωνία των ανθρώπων. Ενδύματα, υποδήματα, λαχανικά και φρούτα, μπαχαρικά και βότανα, υφάσματα διαμορφώνουν ένα πολύχρωμο, πολύβουο μοτίβο. Ένα αμάλγαμα φυλών, θρησκειών, προϊόντων και φυλών. 
Η πόλη της Ξάνθης έχει και ιδιαίτερη θρησκευτική κουλτούρα. Διότι ανάκατα συναντάς στο διάβα σου πανέμορφες εκκλησίες , αρμένικη εκκλησία αλλά και τεμένη-τζαμιά.
Οι Γιορτές Παλιάς πόλης της Ξάνθης
είναι ο δεύτερος μεγάλος θεσμός στην Ξάνθη μετά τις Θρακικές Λαογραφικές Εορτές. Διοργανώθηκαν για πρώτη φορά το 1991 και έκτοτε λαμβάνουν χώρα αδιάλειπτα κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου.
Το όνομά τους το έλαβαν για τον λόγο ότι το μεγαλύτερο μέρος των εκδηλώσεων αυτών πραγματοποιείται στον παραδοσιακό διατηρητέο οικισμό της Ξάνθης. Τη λεγόμενη «Παλιά Πόλη», στα σοκάκια της οποίας στήνονται τα στέκια των πολιτιστικών και καρναβαλικών συλλόγων για να προσφέρουν φαγητό και ποτό.
Το φημίσμένο Καρναβάλι της Ξάνθης.
Η Ξάνθη διοργανώνει το μεγαλύτερο Καρναβάλι της Β. Ελλάδος και το δεύτερο μεγαλύτερο σε ολόκληρη την Ελλάδα.
